Duygu Odaklı Çift Terapisi Nedir?

Duygu Odaklı Çift Terapisi (DOÇT), 1980’lerin başında Susan Johnson tarafından geliştirilmiş ve davranışçı müdahalelere göre daha hümanistik bir yaklaşımı benimsemiş bir terapi türüdür. Bu terapi türünde, bağlanma kuramı ele alınarak işlevsel olmayan bağların güvenli bağlar olarak yeniden yapılandırılmasını hedefler. Peki çift terapisi nedir? Çiftler neden çift terapisine giderler?

Çift Terapisi Nedir?

Çift terapisi, evli olan veya olmayan çiftlerin karşılaştıkları sorunları ele alıp çözüme ulaştırmayı hedefleyen bir terapi modelidir. Herkes mutlaka ilişkilerinde sorun yaşar, ancak önemli olan bu sorunların nasıl ele alındığıdır. Tartışılmayan, sorun olmayan, mükemmel bir ilişki mümkün değildir. Hatta tartışılan ilişkilerde daha çok gelişme görürüz çünkü tartışmak ihtiyaçları dile getirmektedir. İhtiyaçlar dile getirildikçe de karşılanır, karşılandıkça da sorunlar çözüme ulaşır. Çift terapisi de bu ihtiyaçların dile getirilmediği, döngülere sebep olan sorunları açığa çıkarır ve çiftlere çözüm noktasında destek olur. Çift terapisinde amaç, ne olursa olsun ilişkiyi sürdürmek değildir, sorunları görüp kendisi için en doğru tercihi yapmalarıdır. Çift terapisine her zaman başvurabilirsiniz. Ancak terapilerde en çok görülen sebepleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Tartışmaların ve kavgaların artması
• Sağlıksız İletişim
• Cinsel problemler
• Duygusal olarak uzaklaşma
• Aldatma problemleri
• Güvensizlik
• Aile problemleri
• Boşanma süreci
• Çocuk ile ilgili problemler

Duygu Odaklı Çift Terapisi Nedir?

Duygu Odaklı Çift Terapisi, terapi sürecinde danışanın hangi ihtiyaçlarının karşılanıp karşılanmadığına ve danışan için şimdi ve burada neyin önemli olduğuna dair bilgi sunan ‘terapötik bir pusula’ işlevi görmektedir (Greenberg, 2011). Terapi türünün asıl amacı çiftlerin karşılanmamış ihtiyaçlarından ve beklentilerinden kaynaklanan gerilimi azaltarak negatif etkileşimsel döngüleri ortaya çıkarmaktır. DOÇT, 3 aşama ve bu aşamaların altında 9 basamak şeklinde oluşturulmuştur.

1.Aşama: Değerlendirme ve Çatışma Dinamiklerinin Belirlenmesi

Adım 1. Önemli Çatışmaların Tanımlanması: Bu adımda, çiftin ilişkisel çatışmalarına neden olan temel olaylar incelenir. Örneğin, kıskançlıkla ilgili sürekli tartışma çıkıyorsa burada güven eksikliğine dair bir bağlanma sorunu olabilir. 

Adım 2. Olumsuz Etkileşim Döngülerinin Belirlenmesi: Bu adımda, çiftin birbirleriyle etkileşim kurarken içine düştükleri sağlıksız iletişim ve davranış döngüleri incelenir. Örneğin, kişi kıskançlığından dolayı öfke ve şiddet gösterirken, partnerin tepkisiz kalması olumsuz etkileşim döngüsünü gösterir. Bu döngü, çiftlerin bağlanma ihtiyaçlarının tatmin etmesini engellemektedir.

Adım 3. Duygusal Deneyimlerin ve Bağlanma İhtiyaçlarının Keşfi: Bu adımda, bireyler ilişkinin içinde yaşadığı temel duygusal ihtiyaçları ve deneyimlerin fark edilmesi sağlanır. Örneğin, kıskançlıktan çıkan sorunlardan dolayı kişi kendisini yalnız hissettiğini söyler ancak diğer partner duygusal ihtiyaçlarını karşılamak yerine suçlar. Bu da bu duygusal ihtiyaçların karşılanmadığını gösterir.

2. Aşama: Olumsuz Döngünün Dönüştürülmesi

Adım 4. Olumsuz Döngünün Altındaki Duygulara Erişim: Olumsuz etkileşimlerin arkasında yatan gizli korku ve duyguların ortaya çıkarıldığı bir adımdır. Örneğin, öfke ve şiddet davranışları karşısında tepkisiz kalan kişinin uzaklaşmak istemesi ancak altta yatan terk edilme korku olduğunu öğrenmesiyle yüzleşir. Öfke gösteren kişinin ise yetersizlik duyguları ile yüzleşmesi aslında her iki tarafında incinmiş duyguları olduğu ortaya görünmüştür.

Adım 5. Olumsuz Döngünün Yerine Yeni Tepkilerin Geçmesi: Bu adımda, olumsuz döngüyü kırmayı ve ilişkiye daha sağlıklı tepkiler getirmek amaçlanır. Örneğin, altta yatan terk edilme korkusunun yarattığı duyguları sağlıklı bir şekilde ifade etmesi ve öfke davranışı gösteren kişinin de yetersizlik duygusunu sağlıklı şekilde ifade etmesidir. 

Adım 6. Duygusal İhtiyaçların ve Korkuların Açıklanması: Bu adımda, çiftlerin bağlanma ihtiyaçlarını ve korkularını açık bir şekilde ifade etmeleri teşvik edilir. Örneğin, öfke gösteren kişinin aslında karşısındakine karşı yetersiz hissettiğini ve bu yüzden kaybetmek korktuğunu dile getirmesidir. Aynı şekilde tepkisiz kalmanın sebebinin güvensizlik olduğunu aslında duygusal yakınlık kurmak istemesini açıkça ifade etmesidir. 

3. Aşama: Güvenli Bağlanmanın Sağlanması ve Güçlendirilmesi

Adım 7. Yeni Etkileşimlerin Sağlanması ve Onaylanması: Bu adımda, ilişkide olumsuz döngülerin kırılarak daha sağlıklı ve olumlu etkileşimlerin yerleşmesi amaçlanır. Örneğin, bu ihtiyaçların görülerek davranışların değişmesidir. Öfke ve şiddet gösteren partnerin bu davranışları değiştirmesi ve güvenli bağlanmanın görülmesidir.

Adım 8. Yeni Çözümlerin Ortaya Çıkması: Bu adımda, bireylerin ve çiftin ilişkideki sorunlarını çözmek için yeni yollar geliştirmesi amaçlanır. Örneğin, çiftler artık net çözümler arar ve sağlıklı iletişim becerilerine artık sahiplerdir. Döngüleri fark edip, ihtiyaçların karşılanmasına odaklanırlar.

Adım 9. Güvenli Bağlanmanın Güçlendirilmesi: Bu adımda, ilişkideki güvenli bağlanmanın kalıcı hale gelmesini ve ilişkinin daha sağlıklı bir yapıya dönüşmesi hedeflenir. Örneğin, öfke duyan partner artık ‘seni kaybedeceğim’ korkusunu bastırmak yerine bunu dile getirerek ilişkiyi koruma çalışır, diğer partner ise sessiz kalmak yerine öfken beni korkutuyor diyerek döngüden başarılı bir şekilde çıkmayı başarırlar.  

Bu terapi yöntemi kanıtla dayalı bir terapi modelidir. Araştırmalar, terapiye giden çiftlerin %90’ının Duygu Odaklı Çift Terapisi ile ilişkilerinde iyileşme görülmüştür.