Olağandışı yükselmiş (mani) veya olağandışı çökkün (depresif) duygudurum ataklarıyla kendini gösteren duygudurum rahatsızlıklarına iki uçlu (bipolar) bozukluk adı verilmektedir. Bipolar bozukluk kişinin sevinci, mutluluğu ve aynı şekilde mutsuzluğu, üzüntüyü de aşırı derecede yaşadığı duygu durumları ile belirgindir. Kişinin mani duygudurumunda olduğu dönem manik atak olarak adlandırılırken, düşük duygu durumunda olduğu durumlar depresif atak dönemi olarak adlandırılır. Bu ataklar hafif veya şiddetli olabilir. Duygu durumundaki bu değişim kişinin nasıl düşündüğünü, nasıl hissettiğini ve nasıl davrandığını da etkiler. 

Bipolar bozukluğu olan her bireyde bu rahatsızlık birbirinden farklı şekillerde yaşanabilir. Örneğin bazı kişilerde yaşam boyu sadece bir manik görülürken, depresif atakları birden fazla olabilir veya bazı kişiler bir depresif atak yaşarken, birden fazla manik atak yaşayabilirler. Genellikle 20’li yaşların başlarında başlayan bipolar bozukluk kadınlarda ve erkeklerde birbirine yakın oranda görülmektedir.

Bipolar Bozukluğun Belirtileri Nelerdir?

Bahsettiğim gibi bipolar bozukluğun iki ucu vardır. Biri manik dönem dediğimiz diğeri ise depresif dönemdir. Bu iki ucun belirtileri birbirinden farklıdır. 

Manik atak belirtileri:

• Sinirlilik hali: Bu dönemde herhangi bir konuda istedikleri veya beklentileri karşılanmadığında çok kolay ve şiddetli düzeyde öfkelenebilirler. 
• Uyku ihtiyacında azalma: Uyku ihtiyacında azalma olmasına rağmen kişinin kendisini dinç ve enerjik hissetmesidir. Bunun nedeni, hızlı ve çok düşünme aktif olması ve bu durumun kişiyi uyanık tutmasıdır.
• Hızlı fikir akışı: Bu dönemde insanların düşünme hızı artar. Bir konudan diğerine daha hızlı geçiş yaparlar. Bazen düşünceleri o kadar hızlıdır ki konuşmaları da hızlanır ve anlam ifade etmeyen, karıştırılmış ve tutarsız bir hale gelebilir.
• Görkemli fikirler: Manik atak döneminde kişiler kendilerini diğer insanlardan daha yetenekli, daha özel olarak görebilirler ve bu durum yükseldikçe bu inançlara daha fazla inanırlar.
• Yanlış veya uygunsuz kararlar alma: Mantıksal karar verme yetilerini zaman zaman kaybederek, kendilerinden beklenmeyen kararlar alabilirler. Örneğin, yanlış iş girişimleri, alım satımlar, iş değiştirme, boşanma, evlenme gibi. 
• Artan cinsel dürtü: Bireylerde sıklıkla libido artışı gözlemlenir. Bu dönemde bireyler genellikle partner seçimi ve cinsellik konusunda da  dürtüsel kararlar verebilirler.

Depresif atak belirtileri:

• Değersizlik duyguları: Bu dönemde kişiler değersiz ve işe yaramaz olduklarını düşünebilirler. Yaşadıkları durum ve geleceğe ilişkin daha umutsuz, yaşama isteklerini kaybetmiş biçimde olabilirler. 
• Düşük kaliteli uyku: Uykuya dalmakta zorluk, gece boyunca sık sık uyanıp gündüz yaşanan olaylar için endişe duymak ya da sabahları çok erken kalkıp geri uyuyamamak gibi sorun yaşayabilirler.
• Cinselliğe olan ilginin azalması: Depresif hissetmeye bağlı olarak sosyal aktivitelere ve cinselliğe gösterdikleri ilginin de gitgide azaldığı görülebilir.
• İntihar düşünceleri: Umutsuzluk ve çaresizlik duyguları hayatlarını sonlandırma planları yapma düşüncesine itebilir.

Bazen bipolar bozukluk yaşayan kişilerde her iki atak bir arada görülebilir. Her iki belirtilerin yani manik ve depresif belirtilerin bir arada yaşandığı karışık nöbetler görülebilir. Neredeyse bir gün boyunca hem manik hem de depresif ataklar yaşanabilir. Kişiler ani değişen coşkulu durum veya üzüntü yaşayabilirler. 

Bipolar Bozukluk Nasıl Teşhis Edilir?

Psikolojik sorunlarda bozukluğun doğru tanımlanması tedavinin en önemli parçasıdır. Rahatsızlığın ne olduğunun anlaşılması ve rahatsızlığı daha iyi yönetebilmek için çeşitli tedavi seçeneklerini bulmak için doğru tanı koyulması gerekir. Doğru tanı, alanda uzman psikiyatrist veya ruh çalışanı tarafından yapılması gerekmektedir. Bipolar bozukluğun alt tipleri vardır:

• Bipolar I Bozukluk: En sık görülen bozukluktur. Tam anlamıyla kriz yaratan manik ataklar ve ağır depresif atakların yaşanmasıdır.
• Bipolar II Bozukluk: Tam ağır depresif atakların ve hipomani yani hafif manik belirtilerin yaşanmasıdır ve hiçbir zaman manik bir atak yaşanmamıştır.
• Siklotimik Bozukluk: Kısa süreli depresid belirtilerle, hipomani belirtilerin karışık görülmesi olarak adlandırılır. 

Bipolar Bozukluk Tedavi Yöntemleri

Bipolar bozukluk tedavisi, ilaç tedavisi ve psikoterapidir. İlaç tedavisi, belirtileri ortadan kaldırmaya ve daha sonra atağı önleyerek durumu sürdürmeye odaklanır. İlacın ne kadar kullanılacağı ve dozu uzman hekim tarafından yönlendirilir. Psikoterapi, insanların bipolar hakkında daha fazla bilgi edinmelerine yardımcı olma, insanların erken uyarı işaretlerini tanımalarına yardımcı olma, atakları önlemek için yardımcı olmaktadır. Etkili tedavi yöntemi olan Bilişsel Davranışçı Terapi, bipolar bozukluğu olan kişilerin aktif problem çözme yoluyla günlük stres faktörleriyle başa çıkmalarına yardımcı olur. 

Sitemizde bulunan bipolar testini çözerek puanınıza ulaşabilirsiniz. Ardından sonucunuzu birlikte değerlendirebiliriz.

Kaynakça: Prof. Dr. M. Hakan Türkçapar. İki Uçlu (Bipolar) Bozukluk, Bilgilendirme Kitapçığı