Adolescence Mini Dizisi: Psikanalitik Bir Bakış

Adolescence dizisi, son zamanlarda yankı uyandıran dizilerden biri olmuştur. İlk bakışta bir ergenlik dizisi gibi görünse de aslında derinlerde çok fazla şey anlatıyor. Detayda, erkekliğin yeniden şekillenmesi, ergenlerin dijital kültürde kimlik arayışında oldukları bir çağda; sessiz gibi gözüken ancak içeride çalkantılı bir ergen karakter üzerinden günümüzün toplumsal problemini işliyor. Bu dizi, ergen bir çocuğun, bir sınıf arkadaşını öldürmesinin ardından tutuklanmasını konu alan bir İngiliz yapımı dizidir. Dizi, erkeklerin kadınları ne şekilde aşağılık olarak gördüğünü ve buna alıştırıldığının derinliklerine iniyor. Başrolü Owen Cooper’ın canlandırdığı Jamie karakteri üzerinden, sosyal medyanın yaygın etkisiyle birlikte gençlerin toplumsal rollerine dair ne denli tehlikeli ve hayati sonuçlar doğurabilecek mesajlar alabildiğini gösteriyor. 

Adolescence Gerçek Bir Hikaye Mi?

Dizi, birebir gerçek bir vakaya dayanmıyor ancak son zamanlarda dünyada artan cinsiyet temelli şiddet olayları sebep olmuş. Dizinin yazarı, aynı şekilde yaşanan bir olaydan çok etkilenip ‘bir çocuk neden böyle bir şey yapar’, ‘onu bu noktaya getiren nedir?’ gibi sorularla yola çıkarak izleyiciyi de bu tür sorulara yöneltmek istemiştir. 

İncel Kültürü: Bastırılmış Kırılganlıklar

Dizide bahsedilen incel toplulukları, kadınları ‘çıkarcı ve zalim’ olarak tanımlarlar. Kendi içlerinde hissettikleri değersiz duygularını kadınlara atfederek; şiddet ve nefret eğilimleri vardır. Bu topluluktaki erkekler reddedilme, dışlanma, değersizlik hissiyle baş etmeye çalışanlardan oluşuyor. Bu duygular giderek de kadına yönelik öfke ve düşmanlığa dönüşüyor. İncel ideolojisinde duygular yok sayılıyor ve yerini kadınları aşağılayan, suçlayan bir alan bırakıyor. Yeterince desteklenmeyen ve ifade alanı bulamayan genç erkeklerde, zamanla tehlikeli inanç sistemlerine yönelme riskini artırıyor. Bastırılmış kırılganlık, öfkeye dönüşerek hem kendine zarar verme eğilimine hem de toplumsal şiddete yol açabiliyor.

Manosphere: Dijital Erkeklik İnşası

“Manosphere” adı verilen çevrimiçi erkek toplulukları modern erkekliğin kırılgan taraflarına geçici bir ışık sunsa da, bu kırılganlığı onarmak yerine daha sert, kontrolcü ve üstünlük odaklı bir erkeklik anlayışı inşa ediyor.

Manosphere, görme arzusu, kabul edilme ihtiyacı ve cinselliğin rekabetçi doğasıyla şekillenen bir kolektif bilinçdışı gibi işliyor. Bu topluluklarda yaygınlaşan söylemler, eksiksiz ve güçlü bir erkekliğin mümkün olduğuna dair yanılsamalar yaratıyor. Kadın, burada çoğunlukla bir düşman figürüne dönüştürülür; erkeğin kontrol arzusu ve hayal kırıklıkları üzerine inşa edilen ideolojik bir hedef haline gelir.

Psikanalitik Bakış Açısı ile İncel Kültürü

Freud’a göre erkek çocuğu, gelişimin belli bir döneminde annesine yönelik yoğun bir arzu duyar. Ancak bu arzu, babanın otoritesiyle karşılaşınca bastırılmak zorundadır. Jamie’nin hikâyesinde bu bastırma sürecinin tam anlamıyla gerçekleşemediği görülür. Dizi boyunca otoriter, sınır koyucu ya da koruyucu bir baba figürüne rastlanmaz. Bu eksiklik, Jamie’nin içsel yapısında var oluşunun yerleşmemiş olduğunu, yani yasayla özdeşleşemediğini düşündürür.

Bu tür durumda özne, arzusunu yönlendirecek sağlıklı bir içsel yapı geliştiremez. Freud’un ifadesiyle, kadın bir yandan arzulanan nesne olurken, diğer yandan erişilemezliğin temsilcisine dönüşür. Incel kültürünün temelinde de bu çelişki yatar: Yani kadın bir arzu nesnesi olur ama aynı zamanda da dışlanmışlığın ve eksiliğin simgesine dönüşür. 

Psikoterapi

İncel kültürü ve manosphere dünyası, yüzeyde dijital çağın uç örnekleri gibi görünse de, özünde çok daha derin psikodinamik çatışmaları barındırır. Bu yapılar, bireyin kimlik oluşturma sürecindeki yarılmaların, doyuma ulaşmamış arzuların ve yeterli olamama hissinin sembolik olarak dışa vurulduğu alanlara dönüşür. Bu bağlamda kadın düşmanlığı, yalnızca toplumsal bir önyargı değil; kişinin iç dünyasında bastırılmış ihtiyaçların, görülme arzusunun ve kendilik yarasının bir yansıması haline gelir. 

Psikoterapi, bireyin içsel dünyasında kurduğu savunma mekanizmalarını fark etmeye ve yanılsamalarla örülmüş o güvenli ama dar alanı sorgulamaya davet eder. Bu süreçte kişi, bastırdığı arzularla yüzleşmeye, eksikliği bir zayıflık değil bir insanlık hali olarak görmeye başlar. Dışa yöneltilmiş öfke, kontrol arzusu ya da suçlayıcı tutumlar, zamanla içsel dinamiklere dönüştürülerek anlamlandırılır. Terapi, bireyin kendisiyle ve diğerleriyle olan ilişkisini yeniden şekillendirmesine olanak tanıyan, dönüştürücü bir etkileşim alanı sunar.